autor: BARBARA SŁUSZKIEWICZ
Władze gminne
Pierwsze posiedzenie dla ukonstytuowania się Rady gminnej w Szaflarach odbyło się 11 kwietnia 1945 r. w sali remizy strażackiej. Wzięli w nim udział delegaci z poszczególnych wsi; w tym Wojciech Kasperek ze Szaflar. Ponadto przybyło na zebranie po dwóch przedstawicieli miejscowych organizacji politycznych i społecznych. I tak z ramienia PPR – Wojciech Gacek i Rudolf Szczurek, z ramienia Związków Zawodowych Robotników Budowlanych – Józef Gacek i Wojciech Kudła, z ramienia gminnej Straży Pożarnej – Tomasz Lubelski, ze Związku Samopomocy Chłopskiej – Jakub Szklarski i Piotr Walkosz, ponadto przedstawiciel parafii – ks. kanonik Albin Marszałek.
Na przewodniczącego Rady gminnej wybrano Rudolfa Szczurka, na jego zastępcę Piotra Walkosza oraz trzech członków Rady, tj.: Andrzeja Janika, Józefa Cieślę i Jana Muchę. Wśród pozostałych 12 radnych znajdowali się m.in. ze Szaflar: Wojciech Leśnicki, Jakub Szaflarski, Władysław Hadowski, Wojciech Kasperek i Piotr Walkosz.
Rada wybrała zarząd gminy w składzie: Jakub Chudoba – wójt, Andrzej Kasperek zastępca oraz trzech członków – Józef Skibiński, Wojciech i Stanisław Mrowca.
15 marca 1946 r. dokonano zmiany stanu zarządu i na wójta wybrano Wojciecha Kamińskiego. Jego zastępcą został Piotr Staszel, a ławnikami Jan Sieczka i Stanisław Mrowca. W niezmienionym składzie przetrwał on do 1949 r. , kiedy to wybrano kolejny zarząd: Feliks Mozdyniewicz – wójt, Stanislaw Dziadkowiec – zastępca, Jan Mucha, Feliks Mrowca i Wojciech Gacek – radni. Wśród nich dwóch było szaflarzanami.
Przekrój polityczny ówczesnej Rady przedstawiał się następująco: PZPR – 4 radnych, SL – 4 i bezpartyjni – 12. Jeśli chodzi o strukturę zawodową, to 13 spośród nich było rolnikami, 4 robotnikami, 2 nauczycielami i 1 urzędnikiem kolejowym. Partia popierała swoich członków 117 i stronników.
Posiedzenia Rady gminnej odbywały się raz w miesiącu. Zajmowano się głównie odbudową dróg gminnych i gromadzkich. Powołano 6 komisji: kontroli społecznej, budżetu i finansów, planu gospodarczego, oświaty, rolną i drogową.
Na skutek różnic i coraz bardziej wyraźnych odgórnych nacisków oraz samowolnych decyzji władz, autorytet urzędu gminnego u miejscowej ludności ulegał osłabieniu. Miało to miejsce zwłaszcza w czasach stalinowskich.
W 1954 r., w związku z planowaną kolektywizacją wsi, doszło do kolejnej reorganizacji administracji lokalnej. Rozwiązano gminy zbiorcze, tworząc przeważnie jednowioskowe gromadzkie rady narodowe. Podział gminy zbiorczej w Szaflarach doprowadził niewątpliwie do organizacyjnego i ekonomicznego osłabienia nowo utworzonych gromad.
Sprawy gospodarcze i społeczne wsi
Obszar wsi wg stanu z 1950 r. wynosił 1.452 ha. Zachowywała ona w dalszym ciągu swój rolniczy charakter. Większość mieszkańców, z ogólnej liczby 1.550, zatrudniona była w rolnictwie. W przemyśle natomiast pracowało tylko 35 osób, w komunikacji 15, a w rzemiośle i innych zawodach 42.
Po wojnie rozwijało się we wsi budownictwo. Z 1.716 domów mieszkalnych w całej gminie w 1945 r., ich liczba wzrastała w 1947 do 1.772, 1.785 w 1948. 1.810 w 1949 i 1.941 w 1951 r. Każdego roku przybywało wtedy we wsi 25-30 domów.
Istniejący na terenie Szaflar zakład „Wapienniki i Kamieniołomy”, również i w okresie powojennym zaopatrywał okoliczną ludność w wapno. Ułatwiało to rozwój miejscowego ruchu budowlanego. Istniały także 2 spółdzielnie: Związek Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” założony w 1946 r. i Spółdzielnia Mleczarsko-Bryndzarska, która po wojnie zwiększyła swoją produkcję poprzez uzyskanie bardziej odpowiednich terenów pod wypas owiec w rejonie Jaworek i Homoli. Zaraz po wojnie (stan z 1945 r.) istniały też prywatne przedsiębiorstwa w Szaflarach, jak elektrownia i tartak, będące własnością Andrzeja Kalaty.
W 1945 r. gmina posiadała na swoim terenie 522 km dróg. Po wojnie znajdowały się one w opłakanym stanie i wymagały dużych nakładów finansowych, nie licząc robocizny w ramach szarwarku. Na terenie gminy istniał 1 most betonowy i 20 drewnianych różnej wielkości. Największy, bo mający 75 m długości, konstrukcji drewnianej, znajdował się w Szaflarach. Dokonano remontu dróg Leśnica-Groń – 11 km, Maruszyna-Szaflary 4 km, a w samych Szaflarach wyremontowano 7 km. Na dróżnika gminnego powołano Jana Szaflarskiego.
Teren wsi nawiedzały nadal dość często klęski żywiołowe. W 1949 r. powódź zniszczyła 1 most drewniany, a w 1951 r. poczyniła też duże szkody w rolnictwie. Zniszczonych zostało bowiem 10 ha upraw ziemniaków, 9,5 ha zasiewów owsa, 5,5 ha jęczmienia, 1,7 ha lnu oraz 5 ha pastwisk i łąk.
We wsi istniało nadal rzemiosło. Traktowano je jednak tylko jako zajęcie dorywcze w czasie wolnym od pracy na roli. Jego wyroby spotykały się bowiem z coraz większą konkurencją ze strony produkcji fabrycznej. Rzemieślnicy reprezentowali 7 specjalności. Wśród nich najwięcej było murarzy i cieśli, czyli osób związanych z budownictwem.
W Szaflarach mieściła się też agencja urzędu pocztowego, w wydzierżawionym lokalu u Piotra Gila. Jej kierownikiem był Wojciech Mrugała. Zaangażowano w niej dwóch listonoszy dla dwóch rejonów: pierwszego – dla Gronia, Gronkowa, Leśnicy, Leśnicy-Boru; a drugiego dla Bańskiej, Maruszyny, Skrzypnego, Szaflar i Zaskala.
Oświata
Na terenie wsi istniała szkoła powszechna. Jej pomieszczenia wymagały jednak remontu i znacznych nakładów finansowych. W latach 1949 – 1953 planowano rozpoczęcie budowy nowego obiektu szkolnego, przeznaczając na ten cel fundusze gminne. Budowie szkół w Bańskiej, Maruszynie i Szaflarach patronował Społeczny Gminny Komitet Budowy Szkół. Jego przewodniczącym był Franciszek Mozdyniewicz, zastępcą Leon Czubernat, a sekretarzem Maria Kolarzowska.
W 1949 r. utworzono we wsi stałe przedszkole. Znajdowało się ono w pomieszczeniu budynku gromadzkiego i liczyło 40 dzieci.
W 1946 r. założono w Szaflarach Podhalański Uniwersytet Ludowy przeznaczony dla młodzieży z regionu podhalańskiego, Spisza i Orawy. Utrzymywany był z funduszów Związku Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. W latach 1946-1948 kierowała nim Jadwiga Apostoł-Staniszewska, pochodząca z Nowego Targu, działaczka Konfederacji Tatrzańskiej. W 1948 r. Urząd Bezpieczeństwa aresztował ją, a jej następcą został Piotr Kaleciak.
Podhalański Uniwersytet Ludowy mieścił się w zabudowaniach podworskich majątku rodziny Uznańskich, a od 1949 r. znalazł swoją siedzibę w pożydowskim budynku Juliusza Morgenbessera. Prowadził czteromiesięczne kursy gospodarstwa domowego dla dziewcząt. Od kandydatek wymagano ukończenia 17 lat i posiadania świadectwa z 7 klasy szkoły podstawowej. Program nauczania obejmował zajęcia teoretyczno-praktyczne z dziedziny gospodarstwa domowego, warzywnictwa, kroju i szycia. Nauka w Uniwersytecie była bezpłatna, a utrzymanie w internacie kosztowało 1.500 zł miesięcznie. Przewidziano zniżki i stypendia dla zdolnych a najuboższych dziewcząt. Placówka dysponowała m.in. inwentarzem żywym. Stanowiły go 3 dojne krowy. 2 konie, 2 owce, 4 jagnięta i 4 świnie. W okresie stalinowskim. tj. 12 października 1951 r., doszło jednak do likwidacji tej placówki w Szaflarach.